Inspiratie: Willem Claesz Heda

Vanitas Stilleven, Gouden Eeuw; Gedekte tafel met ham en broodje, 1635

Willem Claesz Heda is een kunstschilder uit de Gouden Eeuw die zich specialiseerde in het schilderen van stillevens. Samen met Pieter Claesz behoorde hij tot de belangrijkste vertegenwoordigers van de Haarlemse School in dit genre.

In de Gouden Eeuw was Nederland calvinistisch, protestants. Dit wil zeggen dat de algemene tendens in de Nederlanden erg sober was en dat de kerk zich overal mee bemoeide. De kerk propageerde een sobere en vrome levensstijl waarbij men wel mocht genieten, maar met mate. Dit wijzende vingertje van de kerk was ook zichtbaar in vanitas stillevens uit die tijd. Vanitas betekend 'ijdelheid' en 'leegheid'. De bedoeling van de werken was om de beschouwer te richten op het eeuwige leven en zich niet te beperken op het aardse leven. Er werd daarom ook gezegd dat je op aarde moest werken, en in het hiernamaals mag genieten.

In het schilderij is een stilleven te zien van een tafel waarop flink gedineerd is. Er staan verschillende luxe producten op waaronder citroenen uit het verre oosten, bronzen kelken, wijn, een goed stuk vlees. Hiermee wil de kunstenaar zeggen dat de mensen die zich op dit diner gestort hebben tekeer zijn gegaan als een stel 'zwijnen'. Zo dien je je niet te gedragen. Dit is alles behalve sober. Het is een voorbeeld van hoe het niet moet.

Dit werk is niet zozeer kunst wat in de openbare ruimte wordt geplaatst maar wel een goed voorbeeld van een maatschappelijke boodschap die over wordt gebracht op de beschouwer. Het laat ook zien dat het niet iets van nu is om op deze manier een boodschap over te brengen maar ook van toen.