Begonnen in 2000 heeft Lustwarande in park De Oude Warande in Tilburg zich na vier edities inmiddels bewezen als een van de belangrijkste internationale buitenexposities in Nederland. Momenteel vindt de vijfde editie plaats, Lustwarande ’15 – Rapture & Pain. Deze tijdelijke voltooiing van het Barokke sterrebos toont opnieuw een stand van zaken in de ontwikkelingen in de internationale hedendaagse sculptuur. Rode draad in deze editie is de sociale kritiek die in de werken besloten ligt, waarbij uitingen van hoop over de toekomst afgewisseld worden met uitingen van twijfel over de vooruitgang. Zevemtien kunstenaars uit diverse landen presenteren overwegend nieuw werk, dat speciaal in het kader van Lustwarande ’15 gemaakt is. Van een van hen wordt er een solo gepresenteerd bij PARK – Platform for Visual Arts.
Lustwarande
De Oude Warande werd in 1712 aangelegd door de Duitse prins Wilhelm Von Hessen-Kassel, op dat moment heer van de heerlijkheid Tilburg en Goirle. Hij liet het bos aanleggen volgens de laatste tuinmode, de Barok. Warande is afgeleid van het Franse varenne, wat jacht- of lustbos betekent. Het hoofdontwerp is een sterrebos, terwijl de paden van de vier kwadranten aangelegd zijn in verschillende geometrische vormen, waardoor het padenstelsel een doolhof vormt. Dergelijke parken werden gewoonlijk verlevendigd met sculpturen, grotten en vijvers. In De Oude Warande zijn geen overblijfselen van beelden gevonden. Gedurende de 19e eeuw wisselde de Warande enkele malen van eigenaar. In 1952 werd de gemeente Tilburg eigenaar van De Oude Warande. Sinds 2000 voltooit Fundament dit best bewaarde Barokke sterrebos van Nederland om de drie à vier jaar tijdelijk met een internationale groepstentoonstelling, Lustwarande.
Lustwarande ’15 – Rapture & Pain
Evenals voorgaande edities laat Lustwarande ’15 – Rapture & Pain een uitsnede zien van de ontwikkelingen in de internationale hedendaagse sculptuur, in de ruimste zin van het woord. Nu deze gedurende het eerste decennium van de 21ste eeuw zijn waardering volledig herworven heeft, hetgeen blijkt uit de talrijke presentaties wereldwijd en uit het feit dat steeds meer kunstenaars, onder wie veel jonge talenten, sculptuur in hun oeuvre incorporeren, dient er tegelijkertijd geconstateerd te worden dat er zich sinds de vroege jaren ’10 geen noemenswaardige nieuwe ontwikkelingen binnen het genre hebben voorgedaan; in het continuerende (her)onderzoek naar het Modernisme (reloading Modernism / Altermodernism, Nicolas Bourriaud (2005)) zijn alle denkbare vormen van sculptuur breed verkend en worden ze veelvuldig en onophoudelijk toegepast.
Lustwarande ’15 pretendeert daarom niet zozeer nieuwe tendensen te tonen, maar gaat vooral in op de relatie die de hedendaagse sculptuur heeft met de tijd en de zeitgeist. Sociale kritiek en maatschappelijk commentaar door middel van esthetiek in de (beeldende) kunst zijn niets nieuws, maar een hernieuwde topicalisering hiervan kan binnen de gewijzigde maatschappelijke kaders een revitaliserend effect hebben. Een actuele analyse van haar maatschappelijke wortels kan terrein herwinnen voor de kunst en, uiteindelijk, ook maatschappelijk gewin opleveren.
Een dergelijke perspectief, waarbij de blik niet langer hoofdzakelijk gericht is op formele aspecten of op specifiek inhoudelijke karakteristieken, lijkt in eerste instantie slechts te kunnen resulteren in een extreem kaleidoscopisch kader, waarin geen houvast lijkt te ontwaren. Formele kenmerken als ook inhoudelijke thema’s en vraagstukken lijken over elkaar heen te buitelen. Het is echter de in de afzonderlijke werken besloten sociale kritiek die hen uiteindelijk bindt. Deze sociale kritiek is niet eenduidig maar vormt een verglijdende schaal, waarbij pessimisme en optimisme, twijfel over de toekomst en het geloof erin, de uitersten vormen.
Rapture & Pain gaat over hedendaagse vooruitgangsgedachten, waarbij expressies van hoop, extase en utopie afgewisseld zijn met uitingen van twijfel, angst en decadentie. Daarbij gaat het zelden om tegenovergestelde waarden. Veel eerder dienen de diverse uitingen van sociale kritiek gelocaliseerd te worden in het brede middenspectrum, waar ze zowel divergeren als convergeren, net zoals extase en pijn niet zelden in elkaars verlengde liggen.
Deelnemende kunstenaars
Atelier van Lieshout (NL) – Kevin van Braak (NL) – Tim Breukers (NL) – Tom Burr (USA) – Feipel & Bechameil (LUX/F) – Roger Hiorns (GB) – Folkert de Jong (NL) – Juliana Cerqueira Leite (USA) – Gabriel Lester (NL) – Wilhelm Mundt (D) – Arne Quinze (B) – Ugo Rondinone (CH) – Maria Roosen (NL, bij PARK – Platform for Visual Arts) – Daniel Roth (D) – Eva Rothschild (IRL) – William Tucker (GB) – Jan Van Oost (B)
